Intrinsieke motivatie
Motivatie is datgene wat een individu tot bepaald gedrag drijft. Motivatie is dus ook een veroorzaker van het ‘vertonen’ van (bepaald) gedrag. Het is een manier om behoeften te bevredigen. Zo kan honger ervoor zorgen dat een hond eet (een aangeboren behoefte). Voor een hond is het gevoel veilig te zijn net als voor de mens een primaire basisbehoefte, die dus als één van de eerste ‘bevredigd’ moet worden. Hiertoe laat een hond van nature onderzoekend gedrag zien, zoals lang blijven snuffelen op geurtjes in de nabijheid van zijn huis.
Er zijn twee verschillende bronnen van motivatie waartussen onderscheid wordt gemaakt; intrinsieke en extrinsieke motivatie. Volgens een bepaalde theorie is extrinsieke motivatie de motivatie die ontstaat vanuit een externe bron, bijvoorbeeld het vooruitzicht op een beloning of een straf bij een bepaald gedrag. Bij intrinsieke motivatie komt de motivatie vanuit de hond zelf. Deze vertoont het gedrag dan niet om beloond te worden of straf te ontlopen, maar vanwege de intrinsieke noodzaak van de activiteit op het moment zelf.
Mensen die in staat zijn om hun intrinsiek motivatie om te zetten in een bepaalde handeling vertonen volgens wetenschappelijke onderzoeken:
• Een hoger concentratieniveau
• Meer creativiteit. Dit zou onder andere komen door een verhoogd concentratieniveau, grotere bereidheid tot het nemen van risico’s, het speelser zijn en het flexibeler verkennen van cognitieve paden
• Intensere gevoelens van zelfredzaamheid en trots
• Meer plezier tijdens het uitvoeren van hun taak
In de opleiding holistische omgaan met honden leerde ik dat dit voor honden ook opgaat, en ik kan het wel onderschrijven. Omdat het brein van honden voor een groot deel hetzelfde is als dat van mensen, ga ik er vanuit dat deze punten ook gelden voor honden.
Extrinsieke motivatie kan niet intrinsiek gemotiveerde mensen toch in beweging brengen. Dat is wat veelal beweerd wordt, maar wat verschillende onderzoeken weerleggen. Bij honden wordt er nog heel veel, zo niet alles, aangeleerd door gebruik te maken van een extrinsieke motivatie, en dan gaat het om vrijwel alle gedrag dat wij onze honden aanleren. Een hond is van nature niet gemotiveerd om te volgen naast een persoon, te gaan zitten bij de stoeprand, om te blijven omdat dat zo knap is en veilig, om te gaan liggen op de gekste plekken, om weg te lopen van een lekkere geur of de ontmoeting met een andere hond als hij het commando ‘hier’ hoort, om te zitten voordat hij een bak met eten krijgt en ook niet om te blijven liggen in zijn mand wanneer er mensen in huis komen.
Een extrinsieke motivatie als voer werkt in zekere mate, dat moge duidelijk zijn. Een nadeel is echter dat het vooruitzicht op een beloning of straf moet blijven bestaan, anders verliest de extrinsieke motivatie aan kracht. Ik leerde jaren geleden in de opleiding tot kynologisch instructeur dat je met intervallen moet belonen om het gedrag in stand te houden en dat je dan langzaam af kunt gaan bouwen, en dan zou de hond het beoogde gedrag blijven vertonen. Dit is ook wat ik mijn cursisten leerde. Maar jarenlange ervaring met honden en mensen heeft echter uitgewezen dat wanneer een hond niet intrinsiek gemotiveerd is, het gedrag echt geen stand houdt. Sterker nog, vele mensen ervaren dat de hond, zelfs al hebben ze de lekkerste voerbeloningen, op een gegeven moment zelfs daar niet meer voor komt of gaat zitten. Door wat ik de laatste twee jaar geleerd heb, begrijp ik dat nu volledig en het ligt dus echt niet aan jou als dit met jouw hond ook gebeurt!
Intrinsieke motivatie vindt ook los van externe invloeden plaats en kan in bepaalde opzichten dus als duurzamer gezien worden. Een menselijk voorbeeld: een leerling die door nieuwsgierigheid intrinsiek gemotiveerd is om te leren, zal ook doorgaan met leren als de strenge docent het lokaal uitloopt. Hoe dit speelt bij honden: een hond die een sterke (vertrouwens)band heeft met de mens zal ook komen zonder voerbeloning, gewoon omdat hij met ‘de groep’ meeloopt. Of omdat hij wil weten ‘wat er is’. Idealiter maak je hem dan duidelijk waarom je hem riep
Waarom is het belangrijk de intrinsieke motivatie van jouw hond te leren herkennen?
Wanneer je weet welke intrinsieke motivaties jouw hond heeft, kun je daar ruimte aan geven, zodat je stress voorkomt. Het begeleiden van en omgaan met jouw hond vanuit de intrinsieke motivatie geeft een hele andere beleving dan wanneer je je hond gedrag aanleert en hij veel geconditioneerd gedrag vertoont. Het conditioneren van gedrag heeft een nadelig effect op de beleving én het oplossend vermogen van de hond, ook daar is onderzoek naar gedaan. Deze andere benaderingswijze heeft wel meer kennis van zaken en tijd nodig. Dit is wat ik je graag wil leren.