Een hond vertoont kalmerende signalen om zich zelf te kalmeren in bepaalde situaties of om een boodschap over te brengen naar een ander dier. Kalmerende signalen zorgen ervoor dat een hond niet in een conflict komt met een ander dier of mens. Alleen vallen ze ons niet op of worden ze op een incorrecte manier geintepreteerd.
Kalmerende signalen worden preventief afgegeven:
– Als er een dreiging bestaat van andere honden of mensen.
– Om spanning of angst bij andere honden of mensen weg te nemen
– Om onplezierig gedrag te laten stoppen
– Om zichzelf te kalmeren als de hond zich niet op zijn gemak voelt of bij stress, of om vriendschap te sluiten.
Kalmerende signalen zijn dus bedoeld om zich te kunnen ontspannen, om angst, stress, boosheid en andere dingen die tot een conflict kunnen leiden te kalmeren. Dit in tegenstelling tot bedreigende signalen, die juist de bedoeling hebben de afstand te vergroten iemand weg te houden of zorgen dat hij verdwijnt. ( blaffen, haren overeind, grommen) Wanneer je hond bijvoorbeeld een puinhoop achter op het tapijt en je ziet dat op het moment dat je thuis komt en dan boos wordt, begrijpt je hond dit niet wat hij verkeerd heeft gedaan en kan hij een schuldige blik tonen. Maar hij voelt zich niet echt schuldig. Je hond gebruikt verzoenings- en verplaatsingsgedrag om te proberen je te stoppen met tegen hem te schreeuwen.
Hoofd wegdraaien
Als een hond zijn hoofd weg draait, verteld hij jou dat hij zich ongemakkelijk voelt in de situatie dat hij zit. Je kunt dit signaal zelf gebruiken als je merkt dat de hond iets spannend vindt wat jij doet of wanneer hij zelf het kalmerend signaal afgeeft naar jou. Je kunt heel simpel even je hoofd wegdraaien.
Ogen wegdraaien
Als een hond zijn ogen wegdraait, gaan de ogen van links naar rechts. Dit gebeurd eigenlijk alleen als de hond vast gehouden wordt en niet de mogelijkheid heeft zijn lichaam te draaien, of als hij zo bang is dat hij alleen nog maar stokstijf kan stilstaan. Je kunt zelf je blik zachter maken door je oogleden te laten zaken en niet direct naar je hond te staren.
Neus of lippen likken
Honden likken vaak hun neus of lippen bij een nieuwe ontmoeting of als honden dichtbij komen. Het gebeurt binnenshuis vaak als de eigenaar over de hond heen buigt, hem vastpakt of op een strenge manier tegen hem praat. Je kunt zelf over je lippen likken om de hond te vertellen dat je geen bedreiging voor hem bent.
Bevriezen
Bevriezen doet een hond bijvoorbeeld als hij ver van de eigenaar weg is en hij moet komen. De eigenaar is dan boos en roept met een harde toon. Vaak gebeurt het dan dat de hond stokstijf blijft staan. Dit gebeurt niet uit koppigheid of uit ‘ dominantie ‘ maar is puur om de zogenaamde agressie van de eigenaar te kalmeren. Wanneer dit gebeurt is het belangrijk dat de eigenaar rustig adem gaat halen, even bij komt en rustig de andere kant op loopt. De hond zal dan wel vaak komen. Als de relatie ok is.
Langzaam bewegen
Langzame bewegingen hebben een kalmerend effect. Honden doen het vaak als ze een andere hond in het oog krijgen. Dit is volkomen normaal gedrag om de andere hond alvast te kalmeren. Ook doet de hond dit als de mens boos reageert op de hond in kwestie. Zo proberen ze de eigenaar of ander persoon rustig te maken.
Als jouw hond langzaam gaat bewegen, kijk dan om je heen of er iets te zien is. Laat de hond even en dwing hem niet verder te lopen en zeg niks. Deze hond is namelijk het communiceren. Als er een andere hond op deze manier op jou reageert, ga dan zelf langzamer lopen. Hoe langzamer, hoe kalmerender het is.
Kwispelen
Als een hond kwispelt, betekent dit niet altijd dat hij blij is. Zeker niet wanneer dit in combinatie is met andere signalen. Als een hond boos of gestresst is dan betekent het dat hij zichzelf of iemand andere probeert te kalmeren. Het kunnen herkennen wat voor kwispel je hond geeft is heel belangrijk.
Wist je dat? Honden hun staart een richting op kunnen kwispelen en dat dat communicatie is.
Een hond die naar (zijn) links kwispelt. Daarmee geeft hij aan dat hij de persoon (of in andere situaties een andere hond) als spannend ervaart. Andere honden kunnen dit lezen en jij nu ook.
Bij het zien van eigen mens of bevriende sociale honden, is de kwispel meer naar rechts.
Speelhouding
Honden maken vaak een spelbuiging door door de voorpoten te zaken in een gebogen positie. Dit kan een uitnodiging zijn om te spelen. Als het om een bekende hond gaat. In 90% van de gevallen is het vaak geen spel maar een afleiding om met de situatie te moeten omgaan. Vaak is dit veel stress.
Gaan zitten of liggen
Gaan zitten gebruikt een zekere hond vaak om te laten zien dat hij geen kwaad wil. Hij stelt zich op die manier kwetsbaar op tegenover de onzekere hond.
Maar ook onzekere honden kunnen gaan zitten bij een toenadering van een onzekere hond. Pups gaan zitten omdat ze iets willen bekijken en nog niet twee dingen samen kunnen. Gaan liggen is daarnaast een van de krachtigste kalmerende signalen. Deze wordt door de leider gebruikt om de onrust uit de roedel te halen. Zelf kun je dit gebruiken in huis als je een hond hebt, die bang en onzeker is of erg onrustig. Ga zitten of liggen op de bank en ga gewoon de krant of televisie kijken. Er is geen betere methode om de hond weer rustig te krijgen.
Gapen
Honden gapen natuurlijk als ze moe zijn, maar lang niet zo vaak als wij mensen dit doen.
Honden gapen juist als ze opgewonden zijn, bijvoorbeeld als ze mee naar buiten mogen. Gapen doet een hond ook in nieuwe of stressvolle situaties, bijvoorbeeld bij de dierenarts. Honden zijn conflictvermijdende dieren en proberen hiermee een conflict te stoppen. Zelf gapen is een manier om uit tevoeren als je hond bang of onzeker is bijvoorbeeld bij onweer of harde geluiden. Is je hond bang blijf zelf kalm en laat je hond kiezen wat hij wilt. Wilt de hond steun geef deze dan zonder in de angst mee te gaan.
Uitschudden
Uitschudden doet een hond vaak naar een spannende situatie. Het is letterlijk de spanning van zich af laten glijden. Uitschudden is een goed teken, geef je hond daarom altijd de mogelijkheid om zich uit te schudden, ook aan de lijn. Loop naar iets spannends niet gelijk verder als de hond dit nog niet wil.
In een bochtje lopen
Honden lopen normaliter nooit recht op elkaar af, behalve als ze elkaar goed kennen. In sommige gevallen geven ze eerst kalmerende signaleren af, dat ze het aandurven recht op elkaar af te lopen.
Recht op elkaar af moeten lopen is ook de reden waarom honden die aan de lijn lopen, vaak een confrontratie aangaan met andere honden. Ze hebben namelijk niet de mogelijkheid om in een bochtje te lopen. Geef honden bij een nieuwe begroeting of in een nieuwe situatie daarom voldoende lijn om een klein bochtje te maken. Zorg er wel voor dat je hond niet zoveel lijn krijgt dat je te laat bent met ingrijpen. Laat de hond niet naar een hond gaan die zoveel signalen geeft of erg druk is aan de lijn.
Snuffelen
Snuffelen gebeurt niet altijd, omdat een hond veel informatie wil opnemen in het gebied dat hij loopt. Het wordt vaak gebruikt als een kalmering. Vaak gaat de neus net niet tot op de grond en dan weer direct omhoog. Soms snuffelt een hond ook echt lang op een plaats. Dit gebeurt ook vaak als een hond moet hier komen en veel irritatie in de stem van de eigenaar hoort. Op straat kan het gebeuren dat de hond tijdens het spelen gewoon nog niet naar huis wilt. Met dit kalmerend signaal moet je de situatie in het geheel zien om te kijken wat je ermee moet doen. Soms kun je het alleen raden, maar bewustwording dat snuffelen niet alleen om te snuffelen is, is al heel belangrijk.
Opsplitsen
Het is vooral heel belangrijk om twee honden op te splitsen, die niet bij dezelfde roedel horen en druk gedrag vertonen in elkaars nabijheid. Ook wanneer ze erg druk bij elkaar zijn, kan dit van belang zijn. Zelf kun je tussen twee honden gaan staan. Hetzelfde kun je doen wanneer jouw hond tegen een vreemde persoon blaft.
Reactie- overdracht of oversprong gedrag
Oversprong gedrag is eigenlijk iets anders gaan doen. Een hond kan bijvoorbeeld gaan rondlopen met een stok/speeltje op het moment dat iemand hem wilt begroeten of gaan snuffelen. Op zo’n moment wordt het de hond teveel en ontlaad hij stress door iets anders te gaan doen. Het beste is de hond maar te laten gaan, zodra de situatie over is stopt het gedrag meestal weer.
Voertjes harder driftiger aanpakken
Op het moment dat de stress of opwinding van een hond hoog is, dan kunnen ze voertjes harder uit je hand aan gaan pakken. Dit is best een mooie graadmeter om te zien hoe het met de spanning van je hond staat. Pakt hij ze inderdaad harder en driftiger uit je hand? Kijk dan eens goed naar de situatie waar jullie in zitten of de activiteit die jullie aan het doen zijn. Misschien is het tijd om voor rust te kiezen. Neemt de hond helemaal geen voer meer aan, terwijl hij dit normaal wel doet? Dan is de stress echt hoog.
Met ogen knipperen
Bij herplaatsers kan je dit in het begin regelmatig te zien krijgen. De hond vindt het allemaal ontzettend spannend maar wil op een bepaald punt eigenlijk toch ook wel bij je komen kijken of zelfs contact met je maken. Je ziet dan vaak een lage lichaamshouding (soms lijkt het wel alsof ze zo laag mogelijk over de grond kruipen) en ze knijpen hun ogen meer dicht. Heftig met hun ogen knipperend komen ze naar je toe.
Veel haar loslaten
Een hond die stijf staat van de stress kan ineens veel haar loslaten. Het lijkt alsof de hond spontaan in de rui schiet. Dit zie je vaak bij bijvoorbeeld dierenartsbezoekjes of honden die net uit het buitenland in Nederland zijn aangekomen. De stress-emmer zit bomvol en als reactie op die stress begint spontaan hun haar uit te vallen.
Ineens erg druk zijn
Misschien ken jij de gekke 5 minuten ook wel? Je hond lijkt ineens dol te worden en rent als een gek door je huis rond. Of hij doet het tijdens de wandeling ineens. Als een op hol geslagen paard rent hij in het rond. Soms ook tijdens een ontmoeting met een andere hond. Complete chaos, wild “spelgedrag” (ik zet hem tussen haakjes omdat het vaak helemaal geen spel is). Het ziet er komisch uit en vaak wordt er gezegd “hij moet even zijn energie kwijt”. Of “Ah.. kijk ze leuk spelen”. Waarschijnlijker is het echter dat het stress-emmertje van je hond te vol is komen te zitten. Fiddle about wordt dit ook wel genoemd.
Of denk bijvoorbeeld eens aan bezoek dat overenthousiast begroet wordt door een hyperactieve hond die van gekkigheid niet meer weet wat hij met zichzelf aan moet. Veel mensen interpreteren dit als “Oooh hij is zo blij!”. Ik zet daar mijn vraagtekens bij. Het lijkt mij waarschijnlijker dat dit de manier van omgaan is van jouw hond met de spanning die hij voelt. Het is zijn coping strategie. Niet zo komisch dus en ook zeker niet alleen maar blijdschap… als het überhaupt al blijdschap is. Even uit laten razen en dan hup… tijd om te slapen!
In de riem of naar jou gaan happen
Ken je dat? Je loopt ergens met je viervoeter en ineens gaat hij in de riem happen en eraan trekken of zelfs tegen je opspringen en in je mouw of handen bijten. Misschien zijn je enkels de pineut en gaat de hond in je enkels happen. Ook dit kan een teken zijn dat de stress op aan het lopen is. Dit is ook wat gelinkt aan het “druk worden” dat hierboven beschreven staat.
Niezen
Dit is er eentje die je ook wel als overspronggedrag zou kunnen zien. Even niet meer weten wat de hond aan moet met de situatie. Dus zie je dat hij een aantal keer niest? Kijk weer in wat voor situatie jullie je bevinden en check of de hond meer stress-signalen laat zien. Zo ja? Tijd om afstand te nemen en de rust op te zoeken.
Berijden
Ten onrechte wordt er vaak gedacht dat een hond die rijgedrag vertoont dominant is. In de meeste gevallen heeft het hier niks mee te maken. Vaak komt ook rijgedrag voort uit stress. Zowel positief als negatief. Als jij flink hebt gespeeld met je hond, dan kan het zomaar eens zijn dat hij ineens tegen je aan gaat rijden. Of als er bezoek binnenkomt en je hond vindt dit spannend, ook dan kan hij gaan rijden. Soms zelfs tegen je bezoek! Het kan dus een uiting zijn van spanning/opwinding (niet seksueel).
Gras eten
Er kunnen meerdere redenen zijn dat een hond gras eet, maar ook dit kan soms een uiting zijn van stress. Het is een fabeltje dat een hond die gras eet altijd misselijk is. Het kán wel, maar er zijn nog veel meer oorzaken. Onder andere stress dus. Als jouw hond plotseling gras gaat eten, kijk dan eens goed of er misschien een spannende prikkel in de buurt is.
Tegen iemand aan plassen:
Ja, mega gênant.Maar ook dit kan weer een uiting van stress zijn. Op honden cursussen gebeurt dit nogal eens. Je staat aan de kant te wachten met je hond en ineens tilt hij zijn poot op en plast doodleuk tegen je buurvrouw of buurman aan. Of als je tijdens een wandeling even staat te kletsen. Voor je het weet krijgt degene met wie je staat te praten een warme straal over haar been heen. Straf je hond hier niet voor en kijk eens of het misschien kan dat hij zich niet prettig voelt. Het is in dat geval echt een stress uiting.
Kijk bij gedragingen altijd naar de contex
Rijgedrag hoeft niet altijd stress te zijn. Het kan wel degelijk een hormonen verhaal zijn en dus wel seksueel. En zo zijn er nog een aantal oorzaken van rijgedrag.
Gras eten… veel honden vinden dit ook gewoon lekker. Dit hoeft dus echt niet altijd stress te zijn. Doen ze het echter na een spannende situatie of gebeurtenis? Dan is het een stress-signaal.
Het is echt niet zo dat je direct in de paniek moet schieten als je deze gedragingen een keer ziet gebeuren. Een beetje stress hoort nu eenmaal bij het leven. Maar het zijn wel hele mooie dingen om eens extra op te letten. Wie weet ga jij deze gedragingen vanaf nu ook waarnemen bij jouw hond.